Bonsai - kształtowanie podstawowe

Właśnie wróciłeś ze sklepu i triumfalnym gestem stawiasz swoje własne, prywatne, osobiste bonsai na parapecie. Rzucasz w kąt kurtkę, odkopujesz na bok buty, sięgasz po skrzynkę narzędziową i jesteś już gotowy do pierwszego, dziewiczego rżnięcia. Tfu! Cięcia. Zanim jednak rozpoczniesz rzeź, poczekaj chwilę. Sztuka bonsai to nie wyścig z czasem. Nie musisz się nigdzie spieszyć. Cierpliwość i opanowanie to przymioty, które powinny cechować każdego bonsaistę. Daj drzewku kilka dni na oswojenie się z nowym klimatem. Zmiana warunków bytowania i drastyczne zabiegi to trochę za wiele, jak na jeden raz. W wolnym czasie dokonaj rozpoznania (czyli przejrzyj rozkładówki z drzewkami), ustal plan cięcia i sposób formowania twojej roślinki.
Oto praktyczna ściągawka dla każdego, kto postanowił poszaleć z sekatorem.



Moyogi
Surowiec: iglaste, liściaste, ozdobne
Charakterystyka: mocno wygięty pień, gałęzie wyrastające na wysokości kolejnych wygięć pnia.
Sposób kształtowania: Młode drzewko w pierwszym lub drugim roku życia należy przesadzić do dość obszernej doniczki, zmniejszając bryłę korzeniową o 1/3 (w przypadku drzewek iglastych dodatkowo wycinając korzeń palowy). Po wyrośnięciu pierwszych pędów bocznych usuwa się wierzchołek. Przy następnym przesadzaniu (w kolejnym roku) sadzi się drzewko w pewnym nachyleniu do podłoża tak, by jedna z bocznych gałązek stała się nowym czubkiem. W miarę wyrastania nowych pędów formuje się je przy pomocy drutu i przycinania. Po zdjęciu drutu można przesadzić drzewko do odpowiedniego pojemnika. Formowanie trwa około 4 - 5 lat. Zasadę rozkładu gałęzi opisałam przy stylu chokkan.



Hokidachi
Surowiec: liściaste, ozdobne
Charakterystyka: miotlasty układ korony, prosty pień
Sposób kształtowania: Materiałem wyjściowym jest siewka o ponad centymetrowej średnicy pnia. Przycięcie wierzchołka określi wysokość przyszłego bonsai. Kolejne wyrastające gałęzie należy regularnie obcinać dbając o to, by całość zachowała formę kopuły. Można ewentualnie pokusić się o zaszczepienie na starszym pniu kilku gałązek, które po przyjęciu się stworzą wiechowatą koronę. Wydaje mi się jednak, że ten sposób jest dla osób, które potrzebują wyzwań i eksperymentów, bowiem stworzenie ładnego hokidachi jest jednym z najłatwiejszych przedsięwzięć w bonsai i nie trzeba być geniuszem, żeby tego dokonać. Formowanie przy sprzyjających warunkach (szybkie przyrosty np: fikus, bugenvilla) trwa ok. 2 - 3 lata.



Kengai
Surowiec: iglaste, liściaste, ozdobne
Charakterystyka: Pień i gałęzie mocno wygięte, zwisające poza krawędź pojemnika
Sposób kształtowania: Łatwość osiągnięcia dobrych efektów przy minimum wysiłku, oto całe kengai. Jest to jeden z najwdzięczniejszych stylów, prosty do prowadzenia i dający wiele satysfakcji. Specyficzną, zwisłą sylwetkę bonsai owe zawdzięczają swoim pierwowzorom rosnącym na skałach, w ekstremalnych warunkach. Sadzi się je do specjalnego rodzaju pojemników zwanych Kakugata (charakteryzują się większą głębokością niż szerokością), gdzie mają o wiele więcej miejsca na rozwój korzeni niż drzewka prowadzone w innych stylach. Wynika to z potrzeby dobrego zakotwiczenia rośliny, która większość masy ma przewieszoną poza doniczką.
Najłatwiej uzyskać kengai sadząc młodą roślinę pod skosem. Najlepiej pozostawić pierwszą górną gałąź i poprowadzić ją jako wierzchołek, zaś z pnia uformować zwieszający się w dół, wijący się konar. Gałęzie wyrastające od spodu dobrze jest wyciąć, pozostałe uformować w "chmurki" i rozłożyć na boki.
Jeśli postanowisz zrobić kengai ze starszego drzewka, powinieneś wybrać okaz o nisko wyrastających gałęziach i grubym pniu. Wystarczy wtedy odciąć większość pnia, pozostawiając jedną, zwieszającą się ku ziemi gałąź i odpowiednio ją uformować przy pomocy nożyczek i drutu. Formowanie trwa dość krótko, bo ok. 2 - 3 lat.



Chokkan
Surowiec: iglaste, liściaste
Charakterystyka: wyprostowany pień, regularnie wyrastające gałęzie
Sposób kształtowania: Chokkan to jeden z najbardziej klarownych stylów, jeśli chodzi o zasady kształtowania, a jednocześnie bardzo trudny do prawidłowego przeprowadzenia. Posługując się ciągiem liczb Fibonacciego (1-1-2-3-5-8-13-21-34-55 itd) należy ukształtować gałęzie tak, by najniższa wyrastała na 1/3 (względnie na 1/2) wysokości drzewka, z prawej lub lewej strony pnia (nigdy zaś z przodu czy z tyłu). Kolejna gałązka powinna wyrastać z tyłu i być skierowana nieco w lewo lub w prawo, dla nadania drzewku perspektywy. Trzecia musi być skierowana w przeciwną stronę niż pierwsza. Czwarta gałąź rośnie nad pierwszą, piąta wyrasta do przodu, jest jednak (podobnie jak druga) skierowana jest nieco w prawo lub w lewo. I tak aż do samej góry. Prawda, że to skomplikowane? Ile trwa formowanie? Szczerze mówiąc nie jestem pewna. Nigdy nie prowadziłam bonsai chokkan. Domyślam się jednak, że porządne drzewko musi liczyć sobie co najmniej 5 lat.