Szkolnictwo w Japonii

Chcąc lepiej poznać i zrozumieć zachowanie bohaterów japońskich animacji oraz mangi warto dowiedzieć się nieco o systemie szkolnictwa w Japonii. Ile to już razy spotkaliście się z nauką do egzaminów czy też z korepetycjami...

Może zacznę od sposobu wychowania bo w końcu od tego się wszystko zaczyna. Od małego każdy młody Japończyk zachęcany jest przez rodzinę do jak największego wysiłku jeśli chodzi o naukę. Jest stawiana na pierwszym miejscu i to jedyna droga do "bycia kimś" w przyszłości. Nierzadko też używany jest rodzicielski palec i słowa, które mogą doprowadzić do załamania nerwowego- "Musisz się więcej uczyć". Jak do tego dochodzi nauka w szkole do około godziny 15.30, przesiadywanie w pewnego rodzaju instytucjach szkolnych zwanych juku (działają głównie wieczorami i w niedziele), nieprzerwana rywalizacja oraz stres związany z egzaminami to uczeń japoński może być naprawdę dumny jeśli nie załamie się psychicznie.

Nauka rozpoczyna się w wieku 6 lat w shôgakkô czyli odpowiedniku naszej szkoły podstawowej. Także tak samo jak u nas trwa ona 6 lat. Początkowo uczeń poznaje hiraganę czyli jeden z alfabetów japońskich. Jest on dość łatwy więc używany także przez cudzoziemców. Drugi z alfabetów to katakana służący do zapisu obcych słów. Oprócz wspomnianych alfabetów uczeń musi nauczyć się około 1000 znaków kanji Ze względu na sposób wychowania lekcja w szkole podstawowej przebiega trochę inaczej. Spontaniczność uczniów czyli np. zadawanie pytań maleje poprzez karność i dyscyplinę. Przebieg nauki jest w miarę podobny do naszego więc nie ma tu się co rozpisywać. Nauka w shôgakkô kończy się egzaminem do chugakkô czyli niższej szkoły średniej będącej odpowiednikiem polskiego gimnazjum.

Uczniowi w chugakkô przypada więcej zajęć. Obowiązujące przedmioty to: język japoński, język angielski, matematyka, kaligrafia, gospodarstwo domowe, nauki przyrodnicze, wiedza o społeczeństwie, muzyka, plastyka oraz wychowanie fizyczne. Sami widzicie, że kilku przedmiotów brakuje ale niedługo wszystko wyjaśnię. Nieco szerzej warto wspomnieć o kaligrafii. Pisanie oczywiście nie polega na samym pisaniu a w dużej mierze na medytacji i wsłuchiwaniu się w siebie. Stopień wtajemniczenia ocenia się w stopniach kyu od 10 do 1 a następnie w stopniach dan od 1 do 10. Według japońskich mistrzów kaligrafii potrafi ona odzwierciedlić stan emocjonalny i duszę człowieka. Po trzech latach przychodzi czas na egzaminy. Można je zdawać na dwa różne sposoby. Jednym z nich jest ciężka i mozolna praca nad ocenami przez trzy lata w chugakkô. Wtedy też następuje rekomendacja ucznia do szkoły, która sobie wybrał, a egzamin pisze się w postaci wypracowania po japońsku lub angielsku. Taki sposób nazywa się suisen i uczniowie zdają go pod koniec stycznia. Jeśli się nie uda pozostaje jeszcze drugi sposób czyli egzamin zwykły. Piszę się go z trzech (japoński, matematyka, angielski) lub z pięciu( WOS, przyroda) przedmiotów. Zależy to oczywiście od szkoły do której się uczęszcza. Termin to koniec lutego.

Po całym zamieszaniu z egzaminami uczeń trafia do kôkô czyli liceum. Nauka w nim trwa również trzy lata. Przedmiotów jest więcej ale zmiana polega głównie na podzieleniu tego co było nauczane w chugakkô. Tak więc nauki przyrodnicze dzielą się na chemie, fizykę, biologię i co ciekawe na archeologię. Na miejscu wiedzy o społeczeństwie pojawia się historia, prawo, geografia oraz administracja. Zanim jednak rozpoczyna się nauka trzeba wybrać tą jedyną szkołę spośród mnóstwa innych. Do wyboru są szkoły państwowe, zawodowe, prywatne, techniczne, ogólnokształcące... Oczywiście dla ucznia jest lepiej gdy wybierze szkołę pod kątem zawodu gdyż większość z nich dostosowana jest do studiów wyższych.

Edukacja policealna to w dużej mierze uniwersytety. Nie brakuje też zaawansowanych kursów dla tych, którzy skończyli kôkô. W obecnych czasach w Japonii znajduje się około 270 różnego rodzaju college'ów i uniwersytetów. Nauka trwa maksymalnie sześć lat. Kończąc pełną naukę Japończyk ma przeważnie 24 lata.

Warto także wspomnieć ogólnie o zasadach szkolnictwa stosowanych na wszystkich szczeblach nauki. Nierozłączną częścią ucznia jest jego mundurek szkolny. Obowiązuje on w każdej japońskiej szkole od przedszkoli po uczelnie. Niektóre z nich są wzorowane na europejskich lecz dużo szkół preferuje tradycyjne japońskie. Czasami też panują dość surowe przepisy dotyczące fryzur. Mianowicie dziewczęta mogą nosić włosy krótkie bądź warkocze. Nie ma też mowy o farbowaniu ani biżuterii. Przepisy te ku uciesze uczniów są coraz rzadziej stosowane i w większości dotyczą prywatnych szkół.

W Japonii początek roku szkolnego przypada na okres kwietnia. Pierwszy semestr trwa do 20 lipca, kiedy to rozpoczynają się wakacje letnie. Dzieci powracają do szkoły na początku września i wtedy rozpoczyna się II semestr, trwający do ok. 25. grudnia. Ostatni semestr (III) rozpoczyna się w styczniu i trwa do końca marca.

Ciekawą rzeczą są kluby pozaszkolne. Uczęszcza do nich dużo Japończyków nie tylko dla rozrywki lecz również dlatego, że można tam na chwilę zapomnieć o nauce i rozwijać przyjaźnie. Oferują działalność w dużej mierze sportową oraz kulturalną. Głównie tam uczniowie rozwijają swoje umiejętności. W takich właśnie miejscach zaczynali tworzyć współcześni autorzy mang i inni artyści.

W szkole japońskiej nieco różni się rozkład zajęć. Nie jest on taki chaotyczny jak w Polsce. Lekcje zaczynają się o 8.30 a kończą jak wspomniałem mniej więcej o 15.30. Przed południem odbywają się lekcje z przedmiotów ścisłych. Po godzinnej przerwie na lunch jest nieco łatwiej gdyż nauczane są przede wszystkim języki, szeroko pojęta sztuka oraz wychowanie fizyczne. Nauka odbywa się także w soboty co jednak jest jednak coraz rzadziej praktykowane. Jakby tego było mało semestr zaczyna się testami co automatycznie psuje sześciotygodniowe wakacje(Rok szkolny zaczyna się na początku kwietnia). Większe przerwy uczniowie mają w okresie noworocznym oraz na wiosnę czyli na koniec szkoły przypadający w marcu.

Mam nadzieje, że nieco odsłoniłem życie szkolne Japończyków. Jeśli ktokolwiek jest zainteresowany bardziej szczegółowymi informacjami niech zajrzy na stronę Ministerstwa Oświaty, Kultury, Sportu, Nauki i Techniki(Dostępna w języku angielskim). Tam znajdziecie wszystko co jest tu, tyle że w o wiele większej formie.

Wróbel.