Hikikomori

"Pustelnicy XXI wieku"

Szaleństwo, choroba cywilizacyjna, choroba społeczna, depresja, ucieczka od społeczeństwa, "nowa rasa", alienacja - to najczęstsze określenia, jakimi można opisać hikikomorich. Kim są?

Dosłownie słowo "hikikomori" oznacza osobę odosobnioną. Natomiast odnosi się konkretnie do młodych ludzi, którzy nie wychodzą ze swoich pokojów dłużej niż pół roku. Jak dotąd zjawisko to zaobserwowano na masową skalę tylko w krajach Dalekiego Wschodu - Japonii, Korei Południowej, Chinach. Dotyczy nastolatków i byłych studentów, którzy pod presją otoczenia i rodziny zmuszeni są do nieustannego wyścigu szczurów począwszy od podstawówki, a na szkołach policealnych skończywszy. Nierzadko zdarza się, że zawodzą oczekiwania innych. Taka sytuacja natomiast w wschodnim kręgu kulturowym nie jest akceptowana - wywodzi się już z rytualnych samobójstw - seppuku, a także pilotów samobójców - kamikaze. Jakby żyjącemu pod presją uczniowi było mało, także w szkole są podobne problemy. Rywalizacja, oddziaływanie różnych subkultur, presja otoczenia jak również egzaminacyjne piekło bywają przyczyną sukcesów, ale także wielkich porażek. Nie ma miejsca na indywidualizm. Pozostaje niewiele dróg wyboru - próbować dalej, na co zawstydzeni nastolatkowie rzadko się decydują, albo uciec od społeczeństwa i od siebie. Tutaj formy ekspresji samego siebie potrafią być już zdumiewająco różne. Od zakładania klubów samobójców, poprzez okaleczenia. Wiele osób nie potrafiących się na to zdobyć zamyka się w sobie - tak powstaje hikikomori - nie będący w stanie spojrzeć rodzicom w oczy, a co dopiero otworzyć drzwi własnego mieszkania...

Bogaci, zajęci sobą rodzice niewiele potrafią zrobić. Hikikomori w rodzinie to wielki wstyd, więc nie wypada o tym mówić. Dodatkowo wybór dzieci traktują jako przejaw wolnej woli; ponadto stać ich na utrzymanie odosobnionej jednostki. W takiej sytuacji kontakt ogranicza się do zostawiania posiłków pod drzwiami pokoju. Hikikomori w przeważającej większości boją się wszelkich kontaktów, wmawiając sobie, że świat ich nienawidzi. Nierzadko pojawia się rezygnacja - pojedyncza jednostka w społeczeństwie się nie liczy, więc prowadzą odosobniony tryb życia - jedynie z komputerem, Internetem i własnymi hobby. Potrafią całymi godzinami grać w japońskie gry crpg, robiąc przerwę na 3 godzinny sen. Ta rutyna może powtarzać się dniami i miesiącami. Najdłuższe przypadki takiego funkcjonowania to kilka-kilkanaście lat! Jeśli nie zajmują się komputerem, mogą nieprzerwanie oglądać telewizję. Specjalną grupą hikikomorich mogą być otaku - zagorzali fani japońskich komiksów i animacji, poświęcający czas wyłącznie swojemu jedynemu hobby. Nie mówię oczywiście, że wszyscy otaku są od razu chorzy psychicznie ;) To tylko potwierdza, że dla nich świat zewnętrzny może nie istnieć - mają własny, wykreowany świat, w którym sami ustalają reguły i tempo życia. A co najważniejsze - jest on odgrodzony grubą ścianą od reszty świata. Problem ten dotyczy w samej Japonii aż 1 miliona osób. W Korei Południowej hikikomori to człowiek uzależniony od Internetu. Natomiast w Chinach ostatnio potwierdzono śmiertelny przypadek osoby, która spędziła przy komputerze zbyt dużo czasu.

Nie muszę mówić, że osoby tak zamknięte w sobie bardzo ciężko jest wyleczyć i sprawić by ponownie funkcjonowały w społeczeństwie. O ile we wcześniejszych latach polegano głównie na leczeniu psychiatrycznym opartym na lekach chemicznych (co z resztą nie odznaczało się dużą skutecznością), to teraz polega się na leczeniu społecznym. Na prośbę rodziców wolontariusze wymieniają się listami z "chorymi". Następnie starają się spotykać i przekonywać o porzuceniu takiego trybu życia. Kiedy się udaje, hikikomori powoli zaczynają funkcjonować w specjalnych domach opieki, gdzie uczą się życia na nowo. Metoda ta działa w większości przypadków, a trwać może od kilkunastu miesięcy nawet do kilkunastu lat. Jeśli się nie udaje poszczególne osoby uciekają w najbliższe miejsce, gdzie nie kontaktują się z otoczeniem. Znane są przypadki ponownego zamykania się hikikomorich w pokojach, a nawet w szafie...

Życie hikikomorich w dość dobry sposób zostało przedstawione w popkulturze. Najbardziej znane animacje ukazujące ten temat to m.in. "NHK ni Youkoso", "Rozen Maiden" oraz "Hayate no Gotoku" Filmy natomiast to "APT", "The Quiet One" czy "Tokyo Plastic". Wszystkie pokazują jak bardzo złożonym problemem może być popadanie w skrajne depresje, często równie trudne do wyleczenia jak narkomania.

Wróbel.